"Broad Peak". Krótka historia o kłamstwie i jego następstwach

"Broad Peak" obejrzeli: Justyna Bryczkowska, dziennikarka kultura.gazeta.pl oraz Dominik Szczepański, dziennikarz next.gazeta.pl, autor książki "Czapkins". Jak odbiera film Netfliksa ktoś, kto nie ma nic wspólnego ze wspinaczką wysokogórską, a jak osoba związana z tym środowiskiem?

Maciej Berbeka nie pęka - ani ruszając do dziewiczego w zimie szczytu w złej pogodzie, ani tracąc zmysły w jamie śnieżnej w kilkudziesięciostopniowym mrozie powyżej 7000 metrów. Furię wyzwala w nim dopiero niespodziewana wiadomość, która - w jego interpretacji - robi z niego oszusta.

To kluczowy moment oszczędnego w dialogach i praniu brudów górskiego światka nowego filmu Leszka Dawida "Broad Peak". Reżyser opowiada w nim m.in. historię wyprawy, po której miliony Polaków zainteresowały się himalaizmem. Przypomnijmy: 5 marca 2013 roku Adam Bielecki, Artur Małek, Maciej Berbeka i Tomasz Kowalski jako pierwsi ludzie stanęli w zimie na szczycie Broad Peaku (8048 m n.p.m.). Dwaj ostatni zginęli w trakcie zejścia, a w Polsce wybuchła dyskusja na temat moralności tych, którzy przeżyli. Tej ekspedycji Dawid przygląda się jednak pobieżnie - nie wchodzi w szczegóły, nie osądza.

Sens swojego filmu buduje zupełnie na czymś innym.

To prawdopodobnie pierwszy raz, kiedy ekipa filmowa z tak dużą precyzją pokazała trud wspinaczki w najwyższych górach świata. Momentami film jest ponury jak samo Karakorum, pasmo wysunięte na północ od Himalajów, najzimniejsze na świecie, surowe, czarno-białe, w rozkwicie lata przypominające zaledwie półpustynie. Nikt przed ekipą Leszka Dawida nie kręcił tam powyżej 5000 m n.p.m filmów fabularnych. W końcu widz - przyzwyczajony do prasowych i książkowych opisów powolnego człapania pod górę w głębokim śniegu - może zobaczyć, na czym polega mozolne łapanie oddechu po zrobieniu zaledwie kilku kroków. W końcu może mieć też pewność, że to, co widzi, jest prawdą, a nie dziełem efektów specjalnych i armatek rozpylających sztuczny śnieg. Polscy filmowcy przetarli więc szlak tak samo jak kiedyś legendarny kierownik wypraw Andrzej Zawada, który wymyślił, żeby na ośmiotysięczniki wchodzić w zimie.

Zdjęcia w "Broad Peaku" olśniewają. Filmowcy eksperymentowali na całego - począwszy od niebezpiecznych scen wspinaczkowych, po wybór środków do charakteryzacji, które sprawdziłyby się w niskich temperaturach. Dla wszystkich musiało być to przygodą życia - już sam wyjazd do Pakistanu, zetknięcie z jego kulturą i przejmującym pięknem gór i lodowców jest czymś niezapomnianym. To świat, którego nie ma w ofercie biur podróży.

"Jest pan złem". Stuhr napisał do Kurskiego tak, że ma 100 tys. polubień

Więcej ciekawych treści znajdziesz na stronie głównej Gazeta.pl

Dawid skupił się na Berbece, postaci o wiele bardziej jednoznacznej niż cała reszta przedstawicieli złotej ery polskiego himalaizmu. Zakopiańczyk był wspinaczem wybitnym, przewodnikiem wysokogórskim, ratownikiem TOPR, kimś, o kim mówiło się wyłącznie dobrze, a o jego opiekuńczości opowiada się do dziś anegdoty. Tego jednak z filmu Dawida się nie dowiemy. Zamiast tego reżyser portretuje człowieka odważnego, czasem zbyt brawurowego, ale przede wszystkim walczącego z obsesją walki o honor.

Atmosfera filmu zbudowana jest z drobiazgów i niedopowiedzeń: wymiany spojrzeń, niepewnych gestów, uśmiechów i grymasów, czasem pojedynczych słów lub zbyt długiej o sekundę ciszy. Z tego wyłania się dziwny, niezrozumiały dla większości z nas świat wspinaczy i jego prawidła: miejsce, gdzie życiem nie ryzykuje się dla pieniędzy czy uniwersalnych wartości. To świat, w którym w chwili podejmowania najważniejszych decyzji często się ze sobą nie rozmawia, albo nie rozmawia się szczerze; gdzie potrzeba współpracy nieustannie wystawiana jest na próbę przez pragnienia i lęki ludzi próbujących przeżyć w nieludzkich warunkach.

Anna Dymna o filmie Johnny: bardzo dobrze, że zrobił go ktoś tak młody

Dawid nie tłumaczy wszystkich okoliczności, które złożyły się na tragiczny finał wyprawy z 2013 roku, ledwie rysuje obraz tamtych chwil. Nie ocenia tych, którzy przeżyli - Bieleckiego i Małka. Dużo miejsca poświęca za to towarzyszom Berbeki z wyprawy z 1988 roku. To jedyny raz w filmie, kiedy widz nie ma złudzeń, że zawiodła moralność.

W scenie będącej kluczem do całego filmu Berbeka pyta Zawadę, czy on sam i reszta himalaistów, towarzyszy spod Broad Peaku, okłamali go z powodu pieniędzy, które miały pomóc sfinansować kolejną polską, narodową wyprawę. Kłamstwo dotyczy kwestii dla każdego wspinacza fundamentalnej - zdobycia wierzchołka.

"Ród smoka". W nowym odcinku działo się, oj działo. Bo seks to sprawa polityczna

Scena trzyma w ogromnym napięciu, a każda sekunda, w której Zawada myśli nad odpowiedzią, rodzi pytania o etykę jego i wszystkich innych, którzy w tym kłamstwie uczestniczyli.

Dziś Zawada już nie żyje, ale kilku uczestników wyprawy z 1988 r. co roku odwiedza festiwale kultury górskiej i debatuje nad młodszym pokoleniem wspinaczy, które swoje sukcesy i porażki przedstawia w mediach społecznościowych.

Na tych festiwalach padają pytania: czy młodzi się sprzedają? Czy to etyczne? Czy braterstwo liny dalej istnieje?

Czy wspinaczka dalej jest czysta jak kiedyś?

"Broad Peak" można oglądać od 14 września w Netfliksie. Film bierze udział w Konkursie Głównym 47. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni. Laureatów Złotych Lwów poznamy 17 września.

Więcej o tym, co wydarzyło się na Broad Peaku dowiesz się z książek: "Berbeka. Życie w cieniu Broad Peaku" oraz "Spod zamarzniętych powiek".

> Ebook "Berbeka. Życie w cieniu Broad Peak" jest dostępny na Publio.pl >>

Pomóż Ukrainie, przyłącz się do zbiórki. Pieniądze wpłacisz na stronie pcpm.org.pl/ukraina

'; var imgHTML = ''; var finalHTML; if( ''.indexOf('$[timestamp]') > 0) { pixel = pixel.replace('$[timestamp]', timeStamp); } pixel = ' (function() { if( window.screen.width

'; var imgHTML = ''; var finalHTML; if( ''.indexOf('$[timestamp]') > 0) { pixel = pixel.replace('$[timestamp]', timeStamp); } pixel = '